बर्खायाम सुरु भइसक्दा पनि रौतहटको लालबकैया र बागमती नदी किनारका बाँध मर्मत नहुँदा दर्जनौं बस्ती डुबानको उच्च जोखिममा परेका छन्। बाँध संरक्षणका लागि ‘स्पर’ निर्माणको ठेक्का त दिइएको छ तर पर्याप्त बजेट नहुँदा निर्माण कार्य ठप्प भएको हो।
बागमती–लालबकैया नदी नियन्त्रण आयोजनाले चैत २०८१ र २ जेठमा दुई नदीको बाँध मर्मत तथा स्पर निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता गरेको थियो। तर, निर्माण कम्पनीले बजेट पर्याप्त नपाएको भन्दै काम सुरु गरेको छैन। आयोजनाका प्रमुख अखलाक अहमद सिद्दिकीका अनुसार, “स्पर निर्माणका लागि १९ करोडको ठेक्का दिइएको भए पनि सरकारबाट जम्मा ४० लाख मात्र विनियोजन गरिएको छ, जसले गर्दा ठेकेदारहरू पनि चासो देखाइरहेका छैनन्।”
जोखिममा स्थानीय बासिन्दा
लालबकैयाको पश्चिमी क्षेत्रमा पर्ने बैरिया, फतुहा, पोखरिया, तेजापाकड, इनर्वा, मर्यादपुर, गम्हरिया, बुटुवा, लक्ष्मीनिया, बुनियाद लगायतका बस्तीहरू डुबानको त्रासमा छन्। त्यस्तै, बागमतीको पूर्व सर्लाहीतर्फ धुर्वा, महिनाथपुर, हरकठवा, मानपुर, राजघाट खर्सालजस्ता क्षेत्रमा समेत बाढीले वर्षेनी क्षति पुर्याउँदै आएको छ।
यदि समयमै मर्मत भएन भने सदरमुकाम गौरसहित ब्रह्मपुरी, बेलबिछुवा, पिप्रालगायत दर्जनौं बस्तीहरू डुबानमा पर्ने खतरा रहेको छ।
ठेकेदारले काम सुरु गरेनन्
श्रीजी बिल्डर्सका सञ्चालक आनन्दसागर सिंहले पेस्की रकम नपाएका कारण आफूहरूले काम सुरु गर्न नसकेको बताए। “बजेट विनियोजन नै नगरी कसरी काम अघि बढाउने?” उनले प्रश्न गरे।
अहिलेसम्म दुईवटा मात्र स्पर निर्माणको काम थालिएको आयोजना प्रमुख सिद्दिकीले जानकारी दिए। कुल १२ वटा स्पर निर्माणका लागि ठेक्का दिइएको हो, जसमा ९ वटा १५ करोडमा र ३ वटा ४ करोडमा ठेक्का भएको हो।
गत वर्षको डुबानले सिकाउने पाठ
गत वर्ष लालबकैया नदीको बाढीले इनरबारीस्थित बाँध भत्काउँदा स्थानीय प्रशासन, सेना र प्रहरीको सहयोगमा बालुवाको बोरा राखेर अस्थायी रूपमा डुबान रोकिनु परेको थियो। दुर्गा भगवती गाउँपालिकाका अध्यक्ष शम्भु सिंहका अनुसार, “बाँध मर्मत नभएमा यसपटक झन् ठूलो क्षति हुन सक्छ।”
भारत सरकारको सहयोगमा १९८९ मा झन्डै ३७ किलोमिटर लामो बाँध निर्माण गरिएको थियो। तर अहिले धेरै ठाउँमा बाँध चिरेको छ, जसका कारण वर्षायाममा नदीको पानी गाउँ पस्दै डुबानको समस्या निम्तिरहेको छ।
सरकारको ध्यान जाओस्
स्थानीय बासिन्दा, जनप्रतिनिधि र विज्ञहरूले सरकार र सम्बन्धित निकायको ध्यान आकृष्ट गराउँदै बर्खा अगावै मर्मत कार्य सुरु गर्न माग गरेका छन्। यदि समयमै काम भएन भने यसपालिको बाढीले जनधनमा ठूलो क्षति पुर्याउने निश्चित देखिन्छ।